Việt Nam hiện là một trong những quốc gia có sản lượng chanh dây lớn trên thế giới, tuy nhiên, để nâng cao giá trị và mở rộng cửa vào các thị trường khó tính như Châu Âu, Nhật Bản hay Trung Quốc, việc tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn xuất khẩu chanh dây là điều kiện tiên quyết.

Bài viết này, Đức Điền sẽ đi sâu vào việc phân tích tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP và những yêu cầu cụ thể từ các thị trường trọng điểm, giúp bà con nông dân và doanh nghiệp nắm rõ lộ trình để nâng cấp chất lượng sản phẩm.

NẮM BẮT TÌNH HÌNH THỊ TRƯỜNG XUẤT KHẨU CHANH DÂY HIỆN NAY

Trước khi đi vào các tiêu chuẩn kỹ thuật, việc hiểu rõ tình hình thị trường chanh dây là điều cần thiết.

Thị trường Truyền thống và Tiềm năng

• Trung Quốc (Thị trường lớn): Là thị trường tiêu thụ chanh dây lớn nhất của Việt Nam. Yêu cầu chính là truy xuất nguồn gốc và tuân thủ Nghị định thư, đặc biệt về kiểm soát sâu bệnh và dư lượng thuốc bảo vệ thực vật (BVTV).
• Châu Âu (Thị trường giá trị cao): Yêu cầu chất lượng nghiêm ngặt về vệ sinh an toàn thực phẩm (ATTP), đặc biệt là kiểm soát dư lượng thuốc BVTV và chất cấm. GlobalGAP là “tấm vé thông hành” bắt buộc.
• Nhật Bản, Hàn Quốc: Yêu cầu rất cao về ngoại quan, độ đồng đều, và tiêu chuẩn kiểm dịch thực vật.

Thách thức lớn: Dư lượng Thuốc BVTV

Thách thức chung khi xuất khẩu chanh dây là việc kiểm soát các hoạt chất cấm hoặc vượt ngưỡng quy định (Maximum Residue Limits – MRLs) của các thị trường nhập khẩu. Điều này đòi hỏi bà con phải thay đổi hoàn toàn thói quen canh tác, chuyển sang sử dụng các giải pháp sinh học và hữu cơ một cách có kiểm soát.

TIÊU CHUẨN CƠ SỞ: VIETGAP VÀ GLOBALGAP

Để đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu chanh dây, bà con bắt buộc phải thực hiện canh tác theo một trong hai hệ thống quản lý chất lượng này.

Tiêu chuẩn VietGAP (Vietnamese Good Agricultural Practice)

VietGAP là Tiêu chuẩn Quốc gia về Thực hành sản xuất nông nghiệp tốt tại Việt Nam, tập trung vào 4 nhóm tiêu chí chính:

Ưu điểm của VietGAP

• Dễ áp dụng
• Chi phí tuân thủ thấp
• Đủ điều kiện để xuất khẩu sang Trung Quốc chính ngạch
• Tạo sự tin tưởng cho doanh nghiệp thu mua

Nhược điểm

Một số thị trường khó tính như EU, Mỹ, Nhật yêu cầu GlobalGAP, VietGAP chưa đủ.

Vai trò: VietGAP là bước đệm lý tưởng cho các nông hộ quy mô vừa và nhỏ, giúp họ làm quen với quy trình ghi chép và kiểm soát chất lượng.

Tiêu chuẩn Global GAP (Global Good Agricultural Practices)

GlobalGAP là tiêu chuẩn tự nguyện toàn cầu, được chấp nhận rộng rãi ở Châu Âu và nhiều quốc gia phát triển khác. Có tính khắt khe hơn VietGAP và được yêu cầu bắt buộc ở các thị trường phát triển. Bao gồm các Module chính:

• Kiểm soát chất lượng đất và giống: Bắt buộc sử dụng giống có nguồn gốc rõ ràng, sạch bệnh (như giống chanh dây Đức Điền).
• Quản lý Sức khỏe Cây trồng (BVTV): Áp dụng nguyên tắc IPM (Quản lý dịch hại tổng hợp), ưu tiên sử dụng thuốc BVTV sinh học, và giới hạn rất chặt chẽ danh mục hoạt chất được phép sử dụng.
• Phân bón và Nước: Kiểm soát hàm lượng Nitrat, sử dụng nước sạch, hệ thống tưới tiêu hiệu quả (tưới nhỏ giọt).
• Môi trường, Sức khỏe và An toàn Lao động: Tiêu chuẩn hóa cao về khu vực sơ chế, bảo quản, và quản lý rác thải.

Ưu điểm của GlobalGAP

• Chấp nhận tại toàn bộ thị trường EU
• Tăng giá trị nông sản 10–20%
• Cơ hội liên kết với doanh nghiệp FDI, chuỗi siêu thị

Nhược điểm

• Chi phí tuân thủ cao
• Đòi hỏi ghi chép tỉ mỉ
• Cần sự hỗ trợ của doanh nghiệp/HTX để duy trì

Vai trò: GlobalGAP là điều kiện gần như bắt buộc để trái chanh dây Việt Nam tiếp cận các siêu thị, chuỗi bán lẻ tại Châu Âu, Nhật Bản và Mỹ.

TIÊU CHUẨN XUẤT KHẨU CHANH DÂY SANG TRUNG QUỐC

Trung Quốc hiện là thị trường xuất khẩu lớn nhất của chanh dây Việt Nam. Từ năm 2022, Trung Quốc yêu cầu:

ĐIỀU KIỆN BẮT BUỘC ĐỂ XUẤT KHẨU CHANH DÂY CHÍNH NGẠCH

1. Mã số vùng trồng (PUC – Production Unit Code):

– Diện tích rõ ràng
– Ghi chép nhật ký chăm sóc
– Không phun thuốc trong thời gian cách ly

2. Mã số cơ sở đóng gói (Packhouse code):

– Khu đóng gói khép kín
– Trang thiết bị sạch – có quy trình vệ sinh
– Truy xuất nguồn gốc từng lô

3. Yêu cầu về thuốc BVTV

– Danh mục 54 hoạt chất được phép sử dụng
– Dư lượng (MRL) rất thấp
– Kiểm soát ký sinh và sâu bệnh trước khi thu hoạch

4. Dán nhãn – bao bì xuất khẩu chanh dây

– Nhãn tiếng Trung
– QR code truy xuất nguồn gốc

PHÂN TÍCH TIÊU CHUẨN XUẤT KHẨU CHANH DÂY CỤ THỂ THEO THỊ TRƯỜNG

Mặc dù có GlobalGAP, mỗi thị trường vẫn có những yêu cầu riêng biệt mà bà con cần lưu ý.

TIÊU CHUẨN TRUNG QUỐC (THỊ TRƯỜNG NGHỊ ĐỊNH THƯ)

• Nghị định thư (Protocol): Chanh dây phải được trồng tại vùng trồng đã được Cục Bảo vệ Thực vật và Tổng cục Hải quan Trung Quốc cấp mã số.
• Kiểm dịch thực vật (Quarantine): Tập trung vào việc kiểm soát các đối tượng dịch hại nguy hiểm (ví dụ: Ruồi đục quả). Việc này yêu cầu phải có quy trình bao trái hoặc xử lý bằng hơi nước nóng.
• Truy xuất nguồn gốc: Bắt buộc phải có nhật ký đồng ruộng, liên kết rõ ràng từ vùng trồng đến cơ sở đóng gói (Packhouse) được cấp phép.
• Dư lượng BVTV: Yêu cầu có thể linh hoạt hơn Châu Âu, nhưng vẫn cần kiểm soát chặt chẽ các hoạt chất cấm theo quy định của Trung Quốc.

Ưu điểm thị trường Trung Quốc

– Dễ tiêu thụ
– Giá tốt
– Sản lượng lớn

Thách thức

– Trung Quốc đang siết chặt kiểm soát nông sản nhập khẩu
– Rủi ro bị trả hàng nếu không đạt MRL
– Cần HTX hoặc doanh nghiệp dẫn dắt vùng trồng

TIÊU CHUẨN XUẤT KHẨU CHANH DÂY SANG CHÂU ÂU (EU)

• MRLs nghiêm ngặt: Đây là rào cản lớn nhất. Mức MRLs (giới hạn dư lượng tối đa) cho chanh dây ở EU thấp hơn Việt Nam và nhiều quốc gia khác rất nhiều. Các lô hàng bị phát hiện vượt ngưỡng sẽ bị trả về và doanh nghiệp có nguy cơ bị đưa vào danh sách đen.
• Chất lượng ngoại quan: Yêu cầu cao về độ tươi, sạch, không tì vết, đồng đều về kích cỡ (size A, B) và màu sắc.
• An toàn lao động và đạo đức: Các nhà bán lẻ lớn còn yêu cầu các chứng chỉ bổ sung như GRASP (đánh giá rủi ro xã hội), đảm bảo quyền lợi và điều kiện làm việc cho người lao động.

Lợi thế khi xuất khẩu chanh dây sang EU

– Giá trị cao nhất
– Cơ hội xây dựng thương hiệu bền vững
– Giao dịch ổn định dài hạn

Nhược điểm

– Chi phí cao
– Yêu cầu kỹ thuật nghiêm ngặt
– Cần doanh nghiệp uy tín dẫn dắt

SO SÁNH NHANH GIỮA VIETGAP – GLOBALGAP – TIÊU CHUẨN TRUNG QUỐC/EU

TÌNH HÌNH THỊ TRƯỜNG XUẤT KHẨU CHANH DÂY HIỆN NAY

Trung Quốc:

– Nhu cầu rất lớn, tăng mỗi năm
– Ưa chuộng chanh dây tím, ruột vàng
– Siết chặt tiêu chuẩn nhưng vẫn là thị trường dễ nhất

Châu Âu:

– Tăng nhu cầu với nông sản nhiệt đới
– Chanh dây dùng nhiều trong chế biến và đồ uống
– Giá nhập cao nhưng yêu cầu cực khắt khe

Việt Nam:

– Giá dao động theo mùa
– Xu hướng chuyển sang trồng vùng nguyên liệu lớn
– Nhu cầu giống sạch bệnh tăng mạnh

Xu hướng chung 2025–2030:

– Nông sản sạch → GlobalGAP sẽ phổ biến
– Truy xuất nguồn gốc bằng QR code
– Sản xuất theo chuỗi liên kết

KẾT LUẬN:

Để nâng cao vị thế trên tình hình thị trường chanh dây quốc tế, bà con cần phải coi tiêu chuẩn xuất khẩu chanh dây không phải là rào cản, mà là cơ hội để nâng cấp chất lượng sản phẩm. Việc đầu tư vào giống sạch từ Đức Điền, kết hợp với việc áp dụng các quy trình VietGAP/GlobalGAP là con đường duy nhất để trái chanh dây Việt Nam có thể vươn ra thế giới, đạt được giá trị kinh tế cao nhất và đảm bảo sự phát triển bền vững.

LIÊN HỆ:

CÔNG TY TNHH MỘT THÀNH VIÊN NÔNG NGHIỆP SESAN GIA LAI

• Địa chỉ: Lô C27 -C28 Khu công nghiệp Diên Phú, Phường Diên Hồng, Tỉnh Gia Lai, Việt Nam
• Hotline: 0969 488 658
• Website: nongnghiepsesan.com
• Facebook: Đài Nông 1 Đức Điền – Nông Nghiệp Sesan